ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΟΥ ΓΗΡΑΝΣΗΣ
Η μόνη βεβαιότητα για όλους ανεξαιρέτως εφόσον θα έχουν την τύχη της φυσικής εξέλιξης της ζωής τους είναι το γήρας. Ενεργός γήρανση σημαίνει ότι η ζωή συνεχίζεται αμείωτη και επομένως η κοινωνία οφείλει να εκτιμά και να τιμά με αυξανόμενους ρυθμούς τη συμβολή των μεγαλύτερων και να τους παρέχει ευκαιρίες για να εξακολουθούν να εργάζονται και να μοιράζονται τις εμπειρίες και την πείρα τους με τους νεότερους, να εξακολουθούν να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία ως ισότιμα μέλη της, και να ζουν όσο το δυνατόν πιο υγιείς και δραστήριοι, απολαμβάνοντας μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Ως εκ τούτου ενεργός γήρανση σημαίνει για τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας:
1. περισσότερες ευκαιρίες να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία
2. ευκαιρίες απασχόλησης
3. ενθάρρυνση να αναλαμβάνουν εθελοντική εργασία (π.χ. παροχή βοήθειας σε μέλη της οικογένειας)
4. μεγαλύτερη ανεξαρτησία χάρη σε ειδικά προσαρμοσμένες κατοικίες, υποδομές, εφαρμογές ΤΠ και μεταφορές.
ΤΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΗΛΙΚΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ
Τονίζεται ότι οι οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις των τελευταίων χρόνων σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο έχουν διαφοροποιήσει σε σημαντικό βαθμό τις τάσεις και εξελίξεις που αφορούν στην ενεργό γήρανση καθιστώντας τη χώρα μας πεδίο οξύμωρων συνθηκών όπου οι ευρωπαϊκές πολιτικές για τη διαχείριση της ενεργού γήρανσης συχνά συγκρούονται με τις οικονομικοκοινωνικές εξελίξεις και τις επιλογές πολιτικών εξόδου από την κρίση.
Στο πλαίσιο της δευτερογενούς μελέτης αποτύπωσης της υφιστάμενης κατάστασης στον τομέα της διαχείρισης της ηλικιακής διάρθρωσης του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας ένα πλέγμα ποσοτικών στοιχείων και δεικτών που θα πρέπει να εντοπιστούν, διασταυρωθούν και αναλυθούν πολυκριτηριακά καθώς αποτελούν κρίσιμους παράγοντες συνθετικής και συγκριτικής διάγνωσης.
Παράλληλα, το προφίλ ηλικιακής διάρθρωσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι τάσεις και οι προβλέψεις αποτελούν σημαντικά εργαλεία ανάλυσης, ώστε να μπορεί να αναλυθεί συγκριτικά η υφιστάμενη κατάσταση και στη χώρα μας.
Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΤΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΈΝΩΣΗ
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Eurostat οι πληθυσμοί της Ευρώπης γερνάνε γρήγορα λόγω του χαμηλού ποσοστού γεννήσεων και του αυξανόμενου προσδόκιμου ζωής. Η γήρανση είναι μια διαδικασία από την οποία κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Ωστόσο, οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού διαφέρουν από άτομο σε άτομο όχι μόνο λόγω γενετικών παραγόντων αλλά επίσης εξαιτίας ενός συνδυασμού χαρακτηριστικών, όπως το επάγγελμα, το εισόδημα, ο τρόπος ζωής ή η ποιότητα της ζωής. Από κοινωνικής απόψεως, η δομή του πληθυσμού μπορεί να αποκλίνει σημαντικά μεταξύ των χωρών, ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης των δημογραφικών γεγονότων -όπως τα ποσοστά γονιμότητας και τα ποσοστά της μετανάστευσης -και άλλων παραγόντων, όπως οι επιλογές του τρόπου ζωής ή η αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγειονομικής περίθαλψης. Η τρέχουσα δομή του πληθυσμού της ΕΕ χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα υψηλό πλήθος ανθρώπων που γεννήθηκαν τις δύο δεκαετίες μετά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, αν οπότε είχε λάβει χώρα έκρηξη γεννήσεων. Αυτή η γενιά–λεγόμενη και γενιά του baby-boom-αποτελείται από τις ομάδες του πληθυσμού που γεννήθηκαν από τα μέσα -τέλη του 1940 έως και τα τέλη του 1960. Οι πρώτοι της γενιάς baby-boom έχουν περάσει στις ημέρες στην συνταξιοδότηση. Οι προβολές πληθυσμού της Eurostat προβλέπουν ότι ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών θα αυξηθεί κατά περίπου δύο εκατομμύρια ετησίως κατά τις επόμενες δεκαετίες, ενώ ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας θα αρχίσει να συρρικνώνεται (ως αποτέλεσμα της μείωσης των ποσοστών γονιμότητας των γενεών μετά το baby-boom). Αυτό θα οδηγήσει σε αύξηση του αριθμού των πολύ ηλικιωμένων (ηλικίας 80 ετών και άνω) με πολύ λιγότερους νέους που θα φροντίζουν γι 'αυτούς (είτε τα μέλη της οικογένειας είτε οι επαγγελματίες της υγείας). Η μέση ηλικία χωρίζει την ηλικιακή κατανομή του συνόλου του πληθυσμού σε δύο ίσα μέρη, με το 50% των ατόμων κάτω από τη μέση ηλικία και το υπόλοιπο 50% παραπάνω. Ο μέσος όρος ηλικίας τη Ευρώπης των 27 την 1η Ιανουαρίου 2010 υπολογίστηκε σε 40,9 χρόνια. Η μέση ηλικία των πληθυσμών των κρατών μελών της ΕΕ παρέμεινε αμετάβλητη στις χώρες για τις οποίες υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία 1960-1980.
Στα επόμενα έτη η μέση ηλικία του πληθυσμού της Ευρώπης των 27 άρχισε να αυξάνεται ραγδαία. Οι προβολές πληθυσμού της Eurostat (Europop2010) δείχνουν ότι ο ρυθμός με τον οποίο η μέση ηλικία αυξάνεται, θα υποχωρήσει πολύ λίγο στις επόμενες δεκαετίες. Μέχρι το 2060 η μέση ηλικία του πληθυσμού της Ευρώπης των 27 αναμένεται να σταθεροποιηθεί στα 47,6 χρόνια, περίπου 15 χρόνια μεγαλύτερη την μέση ηλικία έναν αιώνα πριν.
Μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, η Σουηδία έφερε την υψηλότερη μέση ηλικία: 36,0 χρόνια την 1η Ιανουαρίου 1960. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90 αντικαταστάθηκε από την Ιταλία (38,5 χρόνια το 1995), η οποία με τη σειρά της ξεπεράστηκε από τη Γερμανία, μία δεκαετία αργότερα (από 41,8 το 2005, ανήλθε σε 44,2 το 2010).
Η Ευρώπη, όπως και πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη, υφίσταται μια σημαντική αλλαγή στη δομή του πληθυσμού της. Οι Ευρωπαίοι ζουν περισσότερο και υγιέστερα από ποτέ και αυτό το αναμένεται να συνεχιστεί δεδομένης της διαρκούς προόδου της ιατρικής και της βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου. Ο πληθυσμός της Ευρώπης των 27 ανήλθε σε κατ’ εκτίμηση σε 501.100.000 άτομα την 1η Ιανουαρίου 2010 εκ των οποίων περίπου 87,1 εκατομμύρια ήταν ηλικίας 65 ετών και άνω. Δύο από τα μεγαλύτερα πληθυσμιακά κράτη η Γερμανία και η Ιταλία χαρακτηρίζονται ως κράτη με γηραιούς πληθυσμού. Υπολογίζονται 16.900.000 άτομα άνω των 65 ετών στη Γερμανία την 1η Ιανουαρίου 2010 και 12.2 εκατομμύρια στην Ιταλία.
Επιπλέον, οι γυναίκες τείνουν να ζουν περισσότερο από τους άνδρες, το οποίο είναι εμφανές ότι ισχύει και στην Ελλάδα. Ως αποτέλεσμα, η αναλογία των γυναικών σε σύγκριση με τους άνδρες αυξήθηκε από 1,1 για άτομα ηλικίας 50 έως 64, σε 1,2 για άτομα ηλικίας 65 έως 79, και σε 1,9 για υπερήλικες (άτομα ηλικίας 80 ή περισσότερο). Σε 12 χώρες ο αριθμός των υπερήλικων γυναικών ήταν τουλάχιστον διπλάσιος του αριθμού των πολύ ηλικιωμένων υπερήλικων ανδρών. Είναι σαφές ότι, σημειώνεται μια πολύ σημαντική αύξηση του ποσοστού των ατόμων ηλικίας 65 ετών ή κατά τη διάρκεια της 20ετίας από το 1990 έως το 2010.
